ölü gömme gelenekleri ve mezar çeşitleri2 | Define işaretleri ve anlamları
  • Hoş Geldin Ya Şehr-î Ramazan

ölü gömme gelenekleri ve mezar çeşitleri2

KARE(KUKIR)

Kullanıcı
Katılım
11 Kasım 2012
Mesajlar
870
Beğeni
718
Puanları
93
BATI ANADOLU ÖLÜ GÖMME GELENEKLERİ:
27 adet mezarlığın , 20’si Extramural , 7’si İntramural mezarlık alanıdır. Batı Anadolu’nun batısında yani Ege denizi kıyılarında , mezarlık alanlarının oldukça azaldığını görürüz. Burada en önemlisi Iasos’dur.
İç batı Anadolu’da mezarlık alanlarında ise büyük bir artış vardır. Bunun nedeni burada batı Anadolu’ya nazaran E.T.Ç ait kazıların daha çok yapılmış olması söylenebilir.
Balıkesir civarındaki tüm mezarlık alanlarının yerleşim alanı tespit edilememiş , sadece Ovabayındır mezarlık alanının yanında yerleşim alanı tespit edilmiştir.
Demircihöyük Sarıket mezarlık alanı oldukça büyük bir mezarlık alanıdır.
Kusara mezarlık alanında ,yerleşim alanı içinde çoğunluğu çocuk ve bebek gömüleri olan , fazla özen gösterilerek yapılmamış olan bir mezarlık alanı mevcuttur. E.T.Ç oldukça azalma görülen intramural gömü tarzına Beycesultan’da aynı şekilde çoğunluğunu çocuk ve bebek gömülerinin oluşturduğu mezarlara rastlanılmıştır.
Anlaşıldığı kadarıyla bu dönemde çoğunlukla çocukların İntramural şekilde küp içine gömüldüklerini , yetişkinlerin ise Extramural bir şekilde gömüldükleri anlaşılır.
Bütün mezarlık alanlarında çoğunlukla tekli gömüler bulunmasına karşın Yortan , Kusura , Iasos , Burhaniye , Kuruçay , Pekmeztepe , Harmanören , Karataş Semahöyükteki bazı mezarlara birden fazla gömünün yapıldığı saptanmıştır.
Ölü gömme türleri içinde küp mezarlara daha yaygın bir şekilde kullanım gördüğü anlaşılmaktadır. Küplerin (Pithos) boyutları 0.20 cm. ile 2.15 cm. arasındadır. Küplerin dibi toprak içine gelecek şekilde , hafif 450 bir eğimle toprak içine gömülürler , iskelet , küpün içine hoker tarzda ayaklar dipte , baş ağızda olacak şekilde , çeşitli kaplar ve ölü hediyesi bırakılarak konur. Toprak içinde kalan küpün ağızı büyük sal taşları ile kapatılır ve ya bu sal taşının bir ucu dışırada bırakılır yada yüzey toprak yada taş yığılarak işaretlenir. Bunu nereden çıkarıyoruz ; Burada birçok küp mezarda ikincil gömülere rastlanması dolasıyla , ilk gömü yapıldığı zaman mezarın yerinin belli edilmiş olması gerektiğinden dolayı. Bu ikincil gömülerde ilk gömüye ait ölü hediyeleri ve iskeletler aynen korunarak bir kenara itilmiş ve ikincil gömüler bu yeni kazanılan alana gömülmüştür. Büyük bir ihtimallede bu birinci veikinci gömüler arasında bir kan bağının olabileceği düşünülmektedir.
Küplerin doğrultuları genellikle doğu-batı doğrultusunda , ağızları genellikle doğuya bakar vaziyette gömülmüşlerdir. Bunun güneşin doğuşu ile ilgili olarak gömülmüş ve yeniden ikinci bir yaşama kavuşma isteği olduğu düşünülmektedir.
Bir takım mezarlar tüm bu genellemelere bir istisna oluştururlar. Örneğin Kusura’daki mezarlarda küplerin ağzı batıya bakmaktadır. Bu sapmanında güneşin doğuşu yönü ile ilgili mevsimsel değişikliklerin yol açtığı düşünülmektedir.
Kadın gömülerinde genellikle takılar , bilezik , gerdanlıklar bırakılmıştır. Erkek gömülerde ise ok ucu ,mızrak ucu ve silahlar bırakılmıştır. Her iki cinsde de ortak olarak Testi veya çanak çömlekler hemen ölünün baş hizasına gelecek şekilde bırakılır. Bunların ölü gömme gelenekleri açısından bir önemi olması gerekir. Bu kapların içinde sıvı veya katı yiyeceklerin olması gerekir. Buda ölünün ikinci bir yaşamı ile ile ilişkili olmalıdır. Mezarlarda çeşitli heykelcikler bulunmuş , bu heykelcikler büyük bir olasılıkla bir tanrı gibi ölünün diğer yaşamında ona yardımcı olması için konulmuş olabilir.
Pithos gömülerin tercih edilmesine karşın , ondan sonra Taş Sandık mezarlar önemli yer tutar.
Taş sandık mezarlar ; Karahöyük , Yatağan , Ahlatlıtepecik , Kusura , Dorak , Demircihöyük Sarıket , Iasos’da yer almaktadır.
E.T.Ç bu tür mezar geleneğinin yaygınlaşmaya başladığı görülür. Hanaytepe’de ise kerpiçten bir Taş Sandık mezar bulunmuştur. Burada Taş Sandık mezarların amacı izole edilmiş küçük bir mekan hazırlamaktır olmalıdır.
E.T.Ç ‘da basit toprak mezarlarda vardır. Küp ve Taş Sandık mezarların yanında bu tip mezarlarada rastlanılmaktadır. Bu mezar tiplerinin farklılaşmasının nedeni ölü gömme geleneği ile mi , yoksa sosyal tabakalanmadan mı kaynaklandığı belli değildir. Basit toprak mezarların çok iyi bir teknik özelliği olmadığı ve aceleci bir tarzda yapıldığı için sadece bu tip mezarların daha alt tabakaya ait insanların gömü tarzı olabileceğini söyleyebiliriz.
E.T.Ç I dönemine Kusara mezarlığı tarihlenmiş , E.T.Ç II dönemine Yortan , Babaköy , Demircihöyük Sarıket, Ahlatlıtepecik , Harmanören mezarları tarihlenmiştir.
Demircihöyük Sarıket’te belki bir ölü gömme geleneği ile ilgili kurban töreni yapıldığı düşünülmektedir. Bu da burada bulunan sığır iskeletlerinden kaynaklanarak.
Buradan başka Batı Anadolu’da ölü ritüelleri ile ilgili buluntu verecek başka bir yerleşme yeri yoktur.
Karadeniz bölgesinde Dündartepe , Tekeköy , Kaledoruğu , Horoztepe , İkiztepe ve Maşathöyükte E.T.Ç ait mezarlar kazılmıştır.
DÜNDARTEPE: Bir adet basit toprak mezar bulunmuştur.
TEKEKÖY : Extarmural tarzda , 3.90 m. kalınlığındaki bir tabaka içinden bir mezarlık alanı ele geçmiştir. 7 X 11 m. alanda toplam 17 mezar ortaya çıkarılmıştır. Bu mezarların 16 adeti basit toprak mezardır.
Ölüler çoğunlukla sırt üstü olarak yatırılmıştır. Mezarlarda çocuklara ve yetişkinlere ait iskeletler bulunmuştur.
Ölü hediyesi olarak ; kase, fincan , bıçak ve kama bulunmuştur.
Hoker tarzda yatırılan iskeletlerin, seyrek dokunmuş bir kumaş ile sarıldığı tespit edilmiştir. Ölüler özel olarak hazırlanmış (sıkıştırılmış ) bir zemin üzerine yatırılmıştır.
çiftli gömülerede rastlanılmaktadır.
KALEDORUĞU : Extarmural türdedir. Tekeköy’e göre daha düzenli bir mezarlıktır. Mezarlar çoğunlukla toprak içine yerleştirilmesine karşın 12 adet mezar anakaya üzerine gömülmüş. Mezarlar kuzeybatı-güneydoğu yönünde ve hoker tarzda gömülmüşlerdir.
HOROZTEPE : A , C , F açmalarında E.T.Ç gömülerine rastlanılmıştır. Alacahöyük mezarlarına benzemesine karşın tekniği hakkında pek fazla bilgimiz yoktur. Kemikler çoğunlukla ezilmiş ve dağılmış durumdadır. C ve F açmalarında mezarların tahrip edildiği ve eşyaların soyulduğu anlaşılmıştır.
Ölü hediyeleri arasında çocuğunu emziren anne heykelciği ünik bir eserdir. Sistrum , güneş kurslaarı , çift yüzlü baltalar , ok ve mızrak uçları , pişmiş toprak ve özellikle tunçtan yapılmış kap kacak önemli eserlerdir. Bu eserlerin mezara ezilip bükülerek özellikle koyulduğu tespit edilmiştir.
İKİZTEPE : Samsun ilinin Bafra ilçesinin 7 km kuzeybatısında yer alır. Temelde iki tepeden oluşur. İkiztepe I höyüğü kazı çalışmalarının yoğunlaştığı höyüktür. Extramural bir mezarlık alanıdır. Kazılara B.Alkım başlamış Ö.Bilgi devam etmektedir. 1987 yılına kadar 599 adet mezar bulunmuştur. 1974 yılı kazı raporlarında Önder Bilgi E.T.Ç III ait mezarların extramural olduğunu söylüyordu ama son kazı raporlarında buranın intramural bir mezarlık olduğunu ve yerleşmenin ise E.T.Ç I ile çağdaş olduğunu iddaa etmiştir.
Mezarlar genelde kuzeybatı-güneydoğu yada doğu-batı doğrultularında gömülmüşlerdir. Mezarlarda çok sayıda tunç eserler ele geçmiştir. Tunçtan silahların ve süs eşyalarının , ölülerin yanına çok miktarda bırakılması bakımından oldukça önemlidir. Tunç eserler arsenik-bakır alaşımı ile yapılmıştır.
MAŞATHÖYÜK: İç Anadolu ile Karadeniz bölgesi arasında önemli bir geçiş yolu üzerinde Tokat’ın Zile ilçesinde yer alır.
E.T.Ç ait basit toprak ve küp mezarlar ortaya çıkarılmış. Ölüler hoker tarzda gömülmüşler. Küp mezarların ağızları doğuya gelecek şekilde yerleştirilmiştir. Ölülerin yanlarına herhangi bir silah dışında her türlü süs eşyası bırakılmıştır.
Maşathöyük mezarları evlerin tabanları altında intramural olarak bulunmuştur.
KARADENİZ BÖLGESİ ÖLÜ GÖMME GELENEĞİ
Karadeniz bölgesi , İkiztepe, Dündartepe ve Tekeköy yerleşmeleri İç Anadolu bölgesindeki yerleşmelerdeki ölü gömme geleneklerinden çok önemli farklılıklar gösterir.
Maşathöyük dışında çoğunlukla basit toprak mezarlar kullanılmıştır. Tüm mezarlarda çoğunlukla hoker tarzı gömüler yapılış ancak dorsal gömülerede rastlanılmaktadır.
İkiztepe , Tekeköy ve Horoztepe mezarlıkları yerleşim alanı dışında , diğerleri yerleşim alanı içinde gömülmüşlerdir.
Ölü gömme törenleri hakkında pek fazla bilgimiz yoktur.
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ :
GEDİKLİ KARAHÖYÜK: Gaziantep ilinin İslahiye ilçesinde yer alır. Kazısı 1964-72 yıllarında U.Bahadır Alkım tarafından yapılmıştır. Burada yerleşim alanı içinde çeşitli türde gömülere rastlanılmış. Genelde basit toprak mezarlar evlerin tabanları altına açılan çukurlara yerleştirilmiştir. Ölülerin yanına (özellikle baş kısmına) kaplar bırakılmıştır.
Bir başka mezar türüde Gedikli C sondajında elde edilen ,taştan inşaa edilmiş oda mezarlardır. İrili ufaklı taşlar ,çamur harcı ile örülmüş duvarlar ile yağılan odalardan oluşur. Giriş doğuya bakar , tabanlar çakıl taşları ile döşenmiştir ve bunun üzerine gömü bırakılmıştır. Kase , çömlek , Fincan ve çanaklar önemli buluntuları arasında yer alır. Bu oda mezarların bir kısmı dromoslu olarak yapılmıştır. Boyut olarak oldukça büyüktürler (M1 3.90 /3.60 X 1.75 / 1.20 ile M4 1.50 X 3.00 m. boyutlarında olup yükseklikleri 2.30 m. dir).
Gedikli C sondajında ayrıca , inhumasyon türde mezarların yanında , kremasyon türünde mezarlara rastlanılmıştır. Ölüler daha çok Urne’ler içinde ölünü külleri konularak gömülmüş.
1971 yılına kadar burada 271 adet kremasyon yapılmış çömlek bulunmuştur. Aynı alanda 2 adet krematoryum (ölü yakma yeri) tespit edilmiştir. Gedikli bu kremasyon ölü gömme türü ile ünik bir yerleşmedir.
Krematoryum’da ölüler yakıldıktan sonra , kemikler bir beze sarılıp bağlanmış ve birer tunç iğne ile tutturulup Urne’nin dibine düzenli olarak bezle yerleştirilmiştir. Bu bezlerin üzerine Fincanlar , şişeler , konulmuş ve urnenin ağzı başka bir kap parçası ile ters olarak kapatılmıştır.
Urne olarak kullanılan kaplar daha çok yuvarlak , küre biçimli , günlük kullanılan kapların özelliğindedir. Gövdelerinin altında veya yanlarında bir delik yer almaktadır. Bu deliğin gömü geleneği ile ilgili olması gerekir.
Bu mezarların yanında çukurlar içinde hayvan gömülerine rastlanılmıştır. Bu çukurlara B. Alkım önce “kutsal hayvan mezarları ” demiş , sonra “Adak çukurları ” olarak adlandırmış , en son incelemelerinde ise ” Kurban çukurları ” adını vermiştir. Burada bulunan 5 çukurun içinde hayvan iskeleti ile fincanlar , kilden insan va hayvan figürlerinden oluşan toplu bulgular , mezarlarla ilişkilidir.
Mezarlar çoğunlukla mezarların tümü E.T.Ç III dönemine tarihlendirilmiştir.
TİLMENHÖYÜK: Gaziantep ili İslahiye ilçesindedir. Burda B.Alkım tarafından 1958-1972 yıllarında yapılan kazılarda 2 sandık 1 oda mezar(4.15 X 2.20) bulunmuştur. Bu mezarlar yerleşim alanı içinde tespit edilmiştir.
Oda mezar hemen Tilmenhöyük sarayının altında ortaya çıkarılmıştır.
TELL JUDEİDEH ve TELL TAYİNAT : E.T.Ç ait çoğunlukla basit toprak mezarlar bulunmuştur. Tell Judeideh’de ayrıca küp mezar bulunmuştur.
OYLUMHÖYÜK: Gaziantep’in 50 km güneyinde Kilis ilçesi sınırları içinde yer alır. Kazısı Engin Özgen tarafından müze adına yapılmaktadır. Yapılan kazılarda Kalkolitikten , Demir çağa kadar tabakalar saptanmıştır. Tepenin kazılması için ilk dikkati çeken özelliği , köylülerin buradan toprak çekerken , bir takım mezarların ortaya çıkması sonucunda burada bir kurtarma kazısı yapılmıştır. Yapılan kazıda tepenin kuzeydoğu eteğinde büyükçe bir oda mezar bulunmuş ve kazılar burada yoğunlaştırılmıştır.
Oylumhöyük’te ayrıca E.T.Ç ait basit toprak mezarlar ve çocuk gömülerinin yapıldığı küp mezarlar bulunmuştur.
Basit toprak mezarlarda hoker tarzda ölüler gömülmüş ve ölülerin etrafına çeşitli formlarda kaplar bırakılmıştır. Tunçtan elbise iğneleri , toka , bilezik , yüzükler konulmuştur.
Oylumhöyük daha çok extramural bir mezarlık alanı olarak görülmektedir.
Küp mezarlar genel olarak doğu-batı yönlü olarak yerleştirilmiş , ağız kısmı doğuya bakmaktadır. Küplerin etrafı ya koruma yada belirleme amacıyla etrafı taşlar ile çevrelenmiştir.
Oda mezarlarda birden fazla gömü yapılmış ve birçok kere bu mezarlar kullanılmıştır. Tahrip edilen oda mezarların birinde yaklaşık olarak 120 adet kap bulunmuştur. Suriye tipi kapların , sivri dipli kadehler , meyvelikler bulunmuştur.
Bütün mezarlarda ölülerin yanında mutlaka yanına kap konulmuş. Buda Ölü gömme geleneğinde ziyafeti vurgulayan bir töreni vurgulamaktadır.
KARGAMIŞ: Suriye-Türkiye sınırına yakın bir yerleşmedir. Burada bulunan 21 adet küp mezar önceleri Kalkolitik olarak değerlendirilmiştir ama daha sonra yapılan araştırmalar ışığında bu mezarların E.T.Ç ölü gömme gelenekleri ile ilintili olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca yerleşim alanı içinde Taş sandık mezarlara rastlanılmıştır.
PULUR(SAKYOL): Elazığ-Malatya bölgesinde yer alır. Kazısı H.Z. Koşay tarafından 1968-71 yıllarında yapılmıştır.
Burada küp ve basit toprak mezarlar intramural şekilde yapıların tabanları altında bulunmuş.
HALİL İBRAHİM ŞAH : Yapıların içinde basit toprak ve küp mezarlar bulunmuştur.
PAĞNİK ÖRENİ: Küp mezarlar yapıların tabanları altında tespit edilmiştir.
NORŞUNTEPE: E.T.Ç katlarında yapıların içinde basit toprak mezarlar bulunmuştur.
ARSLANTEPE: Yerleşim alanı içinde geniş çukurlarda tekli yada ikili hoker tarzı gömülere rastlanılmıştır.
TEPECİK : Yerleşim alanı içinde ınhumasyon türde sandık mezarlar bulunmuştur.
HASSEKHÖYÜK: Daha çok yerleşim alanı dışında , E.T.Ç tarihlenen küp ve sandık mezarlar bulunmuştur.
GRİTİLLE: Yerleşim alanı alanı içinde ,Basit toprak ve sandık mezarlar ortaya çıkarılmıştır.
LİDARHÖYÜK: İntramural türde sandık mezar ortaya çıkarılmıştır.
SUYATAĞI: Şemsiyetepe yakınında , keban gölünün sularının çekildiği bir sırada rastlantı eseri bazı mezarlar ortaya çıkmıştır. M.Darga’nın burada yaptığı araştırmalarda sandık mezarlar tespit edilmiş ve mezarların içinde ETR kapları bulunmuştur.
KÖŞKERBABA: Malatya ilindedir. E.T.Ç ait ıntramural tarzda bir adet büyük bir pithos mezar bulunmuştur. Pithosun ağzı büyük bir sal taşı ile kapatılmıştır.
Bu höyükte E.T.Ç ait bir tapınakta yer almaktadır.
TİTRİŞHÖYÜK: Yerleşim alanı içinde sandık mezarlar bulunmuştur. E.T.Ç ait ve O.T.Ç ait oda mezarlarda bulunmuştur.
GİRNEVAZ: Kazısı H.Erkanal tarafından yapılmıştır. E.T.Ç ait extramural bir mezarlık alanı bulunmuştur. Genelde inhumasyon türde taş ve sandık mezarlar yer almaktadır. Mezarların içinde çok miktarda ç.ç. ve süs eşyaları bulunmuştur. Burada kapların içinde tahıllar ele geçmiştir.
DOĞU ANADOLU BÖLGESİ
TİLKİTEPE: Van bölgesinde yer alan bir yerleşme yeridir. Kazısı 1937 yılında E.B. Reilly, 1939 yılında Kirsopp Lake tarafından yapılmıştır. İntramural tarzda basit toprak ve küp mezar gömüler bulunmuştur. Bir adet küp mezar E.T.Ç II dönemine tarihlenmiştir. Çoğunlukla ınhumasyon gömüler vardır.
ERNİS: Van bölgesi içinde yer alır. Extramural bir mezarlık alanıdır. Inhumasyon gömüler vardır. Çoğunlukla taş sandık mezarlardır.
SÜTAY: Van bölgesinde Ağlatlı Sütay yaylasında Extarmural bir mezarlık alanıdır , Sütay yaylasındaki yuvanlı mezarlığındaki taş sandık mezarlarda E.T.R II-III ç.ç bulunmuştur.
DOĞU ANADOLU O.T.Ç ÖLÜ GÖMME GELENEĞİ
SUTAY: Ahlatın kuzeydoğusunda yer alır. Burada O.T.Ç ve G.T.Ç mezarlar ortaya çıkarılmıştır. Burası 3 ayrı tepeden oluşur. Batıdaki tepe O.T.Ç ,doğudaki tepe G.T.Ç ve güneydeki tepe E.T.Ç’ye tarihlenir.
SULUÇAM: Doğu Beyazıt’da Nurettin köyü yakınlarında yer alır. Bu mezarlar konglemera şeklindeki toprağa oyularak yapılmıştır. Kuyu şeklinde açılan dromosdan ,oval bir kapı odası ile ana oda açılmıştır. Odalarda bir yada iki ölü konulmuş , II.bin boyalı kapları ve silah konulmuş dromosunun önü düzenli taşlar ile çevrilmiş ve dromosun önünde büyük baş hayvanlara ait kemikler bulunmuş. Dromosun kapısı düzgün plaka taş ile kapatılmıştır.
MALAZGİRT-NURETTİN KÖYÜ: Burda 3 adet yüksek kurgan tespit edilmiştir. Özellikle birinde köylüler kaçak kazı yapmışlar ve içinde boyalı kaplar bulunmuş.
SULUÇAM: Kurgan türü oda mezarlar bulunmuş. Burada da 2.bin boyalı ç.ç ele geçmiştir.
O.T.Ç mezarlarının çoğu inhumasyon türdedir. Ama yakarak gömü geleneğide artmaktadır. Yakarak gömünün görüldüğü yerler; Demircihöyük Sarıket , Troia , Beşikkoy , Karahöyük , Ilıca , Osmankayası , Bağlarbaşı kayasında ve Acemhöyük’te (çok sayıda 2.bine tarihlenen küp mezar bulunmuş) rastlanılmıştır.
Bu dönemde en çok extramural tarzda küp mezarlara rastlanılmaktadır. Basit toprak mezarlar ise yine yaygın bir biçimde kullanım görmektedir.
E.T.Ç ÖLÜ GÖMME GELENEKLERİ
Tunç çağ mezarlarının Kalkolitik mezarlara göre sayıca çok arttığı gözlenmektedir. 78 adet E.T.Ç ait mezarlık alanı ortaya çıkarılmış. Bunun nedeni E.T.Ç ait yapılan kazıların , Kalkolitik dönem kazılarına göre daha fazla olması olabilir.
E.T.Ç çoğunlukla intramural gömüler vardır. 44 adet intramural mezarlık alanına karşın 34 adet extramural mezarlık alanı vardır.
E.T.Ç dikkati çeken bir başka özellikte iki yer dışında % 90 oranda ınhumasyon türde ölü gömme şekli kullanımıştır. Bu iki yerde ise (Troia , Gedikli ) yakarak gömme görülmüştür.
Küp mezarlar : Mezar tiplarinde ise Anadolu’da E.T.Ç halkının çoğunlukla küpleri tercih ettiğini anlamaktayız. Cesetler bu dönemde pithoslara gömülmüştür , bu da daha kalıcı ve orda yaşayan halkın barınma özelliklerine bağlı , nitelikli olarak pithoslara gömüldüğü düşünülmektedir. Ölü hediyeleri arasında günlük kapların yanı sıra ,özel törenler için kaplarda konulmuş. Cesetler küp içine hoker tarzda yerleştirilmiş ve ölü hediyesi bırakılmış. Küplerin genelde ağız’ı doğuya gelecek şekilde dipleri ise batıta bakar şekilde toprak içerisine hafif yatık biçimde gömülmüşlerdir. Küplerin ağzı plaka veya daha küçük taşlar ile kapatılmıştır. Bunun amacı mezar soygunlarını önlemek ve ölülerin içeriden çıkıp dünyaya dönmesini engellemek düşüncesi ile konulmuş olabilir. Küpler içinde özellikle bir kısmında ,birden fazla ölü gömülmesi, küplerin yerinin önüne konulan ve yüzeyden görülebilecek taş veya bir toprak yığını ile yerinin belirlendiği düşünülmektedir. Bazen bir pithos’da 6 adet iskelete bile rastlanılmıştır.
Oda mezarlar : Küp mezarlar yanında sandık mezarlarda kullanılmıştır. 30 ayrı merkezde sandık mezar geleneğine rastlanılmıştır. genel olarak Taş sandık mezarlar plaka taşlardan yapılmış ve üzeri düz sal taşları ile kapatılmıştır. Taş sandık mezarların benzerlerine bazen kerpiçten yapılmış şekliyle rastlanılmıştır. Taş sandık mezarlara genelde tek gömü yapılmıştır ancak ikili veya üçlü gömülerede rastlanılmaktadır.
Oda mezarlar genelde yaygın olmasada 9 ayrı merkezde tespit edilmiştir. Taştan örülen duvarların üstü ahşap ile örtülmüştür. En önemli olanı Alacahöyük’tür. Ölü gömme törenleri ile ilişkili olarak Alacahöyük Oda mezarları bize çok iyi bilgi vermektedir. Alacahöyük’te ölü gömme geleneği il ilgili bir tören düzenlendiği ve bıurada bir kurban törenin yapıldığı anlaşılmaktadır. Kurban edilen hayvanın eti dışarıda yenilmiş ve kalan kafatasları ve sırt kemikleri belli bir düzende mezara yerleştirilmiştir.
Ölü gömme geleneğinde , yemek ile ilgili Girnevaz’da da ele geçen kapların içindeki yemek atıklarından yola çıkılarak burada da bir ölü yemeğinden söz edilmektedir. Burada da kurban töreninden sonra bir takım yiyeceklerin mezara bırakıldığı anlaşılmaktadır.
Gedikli’de bulunan mezarlarda ve çevresinde E.T.Ç ölü gömme geleneği konusunda ,Alacahöyükten sonra en önemli bilgi edindiğimiz merkezlerden birisidir. Gedikli’de hem kremasyon , hem inhumasyon mezarların yanında bir takım çukurlar ve bu çukurların içinde hayvan iskeletleri , fincan türünde kaplar ve pişmiş toprak figürinler ve eşyalardan oluşan bir buluntu grubu ortaya çıkarılmış. Bu çukurlardan Gedikli’de 5 adet tespit edilmiştir. Kazıcısı B. Alkım bunları kutsal hayvan mezarları veya adak çukurları olarak adlandırmış ama daha sonra bunların Dini Tören Çukurları olduğu anlaşılmıştır. Kurban hayvanları ayakları bağlanmış vaziyette , kafası kesilmiş tam bir vaziyette bulunmuş , yanına ters kapatılmış fincanlar konulmuş. Figürinler ve kaplar burada oldukça düzgün bir vaziyette ölü törenini gösterecek vaziyette bulunmuştur. Fincanların dışında bulunan kaplar kaba yapımlıdır. Çukurlarda düzenli ele geçen eserlerin buluntu şekli , olasılıkla Alacahöyük mezarlarında gördüğümüz ölü yemeği olayını temsil etmiş olmalıdır. Buda Anadolu’da ölü yemeğinin nedenli önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Gedikli dışında bu tür buluntu çukurlarına , Karadeniz’in kuzeyinde kalan alanlarda rastlanmıştır. Andranova ve Yamna kültürlerinde yeraltı ve ölüm kültü ile ilişkili ritüellerin olduğu bilinmekte. Rusya’da yer alan Kuibyshev’de Sezzhee mezarlığında , hayvan kemikleri ,çömlekler , küçük heykelcikler , deniz kabukları buradaki kutsal hayvan çukurlarında ele geçmiştir.
Chelyabinsk’te Sintashta mezarlığında kurban edilmiş hayvanlara ait iskeletler bulunmuş. Bunlar çoğunlukla at iskeletleridir.
Odessa yakınında Usatavo mezarlığında kurganların çevresinde kurban çukurları tespit edilmiştir. Kurban çukurlarının içinde koyun kemiklerinin yanısıra kaplar ve figürinler bir kısmı dağınık olarak bulunmuştur.
Gruntovsky II mezarlığında 2 adet kurban çukuru tespit edilmiş. Bu çukurlarda çeşitli kaplar ve 4 adet kil figürin bulunmuş. Ayrıca burda çok miktarda insan kemikleride bulunmuş.
Tripolye-Cucuteni kültür topluluğuna ait mezar topluluklarında da bu tür gömü topluluklarına rastlanılmaktadır.
Nedeia’da ise küçük kurban çukurları saptanmıştır. Bu kurban çukurları Tripolye-Cucuteni B1 evresine tarihlenmiş. Ayrıca burda içi içe geçmiş çömlekler ve ağzı bir başka çanak ile kapatılmış kaplar bulunmuş. Nedeia’nın yayınını János Makkay yapmıştır.
Basit toprak mezarlar: 78 mezar içinde 33 basit toprak mezar vardır. Bunu salt bir fakir bir gömü tarzı olarak görmemek gerekir. Bu tür mezarlarda ölülerin yanında çok zengin çok zengin eserler bulunmuştur(İkiztepe , Horoztepe ).
Basit toprak mezarlarda genelde hoker tarzının benimsenmesine karşın ,İkiztepe’de dorsal şeklinde gömü tarzı kullanılmıştır.
E.T.Ç ölü gömme törenleri hakkında daha sonraki dönemlere ait olan Hitit metinlerinden daha detaylı olarak ip uçları vermektedir. Hitit dönemindeki bazı textlerde , ölü için yapılan bir takım kurban törenlerinden bahsedilmektedir. Bir metinde ekmeklerin bir altar üzerinde pişirildiği ve koyun kurban edildiği anlatılmaktadır. Birbaşka metinde fırında kurban edilip pişirilen kurbandan bahsedilmektedir. Boğazköy’den çıkartılan bir Hurrice metinde Salaşu ritüelinde bir kurban çukuruna bağlı bir dinsel anlatım söz konusudur. Ayrıca tanrı Nerik’i sakinleştirmek için kurban törenlerine ait kurban çukurlarından bahsedilmektedir. Hattuşa’daki bir ritüel tasvirinde 9 adet kurban çukurundan bahsedilmektedir. Kuş , Koyun , ekmek , küçük heykelcikler bırakıldığı anlatılmıştır. Bir başka metinde Katapa şeklinde söylenen bir kült yerinde kral ve kraliçenin yaşamını sürdürmesi için bir çukur açıldığı anlatılmış.
Malli ritüelinde 3 erkek 2 kadın figürini , kaplar , hayvan figürleri , 2 küçük kapak , 3 küçük kap , çukurun içine bırakıldığı anlatılmış. İnsan betimlemeleri , kötü lı kişileri temsil ediyormuş. Bir kadın yüzeyini sıvayarak düzleştirmiş ve hayvan buraya kurban edilmiş. Mantalliya törenlerinde öldürülen insanların ruhlarını yatıştıran küçük heykelciklerin yapılmasını anlatan bir anlatım söz konusu.
Hitit metinlerinde kötülüklerden korunmak bereket yada ölüler için çeşitli kurbanların yapıldığı kültler söz konusu.
 

aliveli44

ONURSAL ÜYE
Forum Düzeni
Admin
Super Moderatör
Vip Üye
Katılım
12 Haziran 2012
Mesajlar
11,018
Beğeni
20,950
Puanları
426
Konum
Malatya
Cevap: ölü gömme gelenekleri ve mezar çeşitleri2

Güzel bilgi
Güzel paylaşım:rolleyes:
 

TEVFiK

Vip Üye
Katılım
11 Haziran 2012
Mesajlar
3,899
Beğeni
7,643
Puanları
113
Yaş
65
Konum
FETHİYE,MANİSA,İZMİR.
Cevap: ölü gömme gelenekleri ve mezar çeşitleri2

S.a
Güzel Bilgi ile Güzel Paylaşımlarınız İçin Teşekkürler.Sayın Ustam Saygılar.;)
 
Üst