BİNTEPELER LİDYA TÜMÜLÜSLERİ UNESCO DÜNYA DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRASI GEÇİCİ LİSTESİNDE
Manisanin Salihli İlçesi, Sart Beldesi sınırları içinde yer alan Sardes Antik Kenti, Tmolos Dağlarının (Bugünkü Bozdağ) eteklerinde, Ege sahilinden Anadolunun içlerine uzanan yolların üzerinde stratejik bir konumda olmakla birlikte Hermos (Gediz) Nehrinin iyi sulanan ovasına ve Gyges (Marmara) Gölüne bakan bereketli ve güvenli bir alanda yer alır. Demir Çağı, Lydia Krallığının başkentidir. Kentin akropolisi, ovadan 300 metre yukarıda yükselen bir kale gibidir. Akropolisin eteğinde yer alan Paktolos Nehri kente yalnızca su değil, altın da taşımıştır. Bugün bilinen madeni para yani sikkenin doğum yeri olan Sardes, antik dünyanın önde gelen şehirleri arasındadır. Antik Yunan ve Roma efsanelerinde Paktolostaki altının varlığı, dokunduğu her şeyi altına çeviren Frig kralı Midasın burada yıkanmasının sonucudur. MÖ 1. yüzyıla gelindiğinde Paktolostaki altın varlığının tükendiği söylense de Sardes altın sıfatıyla anılmaya devam etmiştir. Bölgede yürütülen kazı çalışmaları Sart ve yöresinin 5000 yılı aşkın bir süredir çeşitli yerleşimlere sahne olduğunu, Roma ve Bizans dönemlerinde de önemli bir yerleşim merkezi olduğunu göstermektedir.
Marmara Gölünün güney kenarında yer alan ve Lidya tümülüs mezarlık alanı olan Bin Tepeler, dünyanın en büyük tümülüs alanıdır. Kraliyet mezarlığı olarak Sardese bağlı olan Bin Tepeler, Hermos (Gediz) Ovası ile Gyges (Marmara) Gölünün arasındaki bir sırtta yer alır. Buradaki Tümülüs mezarlar Sardes yolundan bile görülebilmektedir ve en azından yüz tümülüsün varlığı söz konusudur. Bunlardan üç tanesi ise belirgin bir şekilde diğerlerinden büyüktür. Sırtın doğu ucundaki en büyük Tümülüs dev boyutu yüzünden Herodotosu çok etkileyen Kral Alyattesin mezarı ile bağdaştırılmıştır. Herodotostan yaklaşık yüz yıl öne yazan satirik ozan Hipponakstan günümüze ulaşan bir parçada, ozan Lydiadaki bir dostuna Ioniada buluşmayı önerirken yolu şöyle tarif etmektedir: Smyrnaya kadar tüm yolu kat et Tearos. Karnını batan güneşe çevirerek Lydiada Alyattesin mezarını ve Gyges Anıtını ve büyük kenti ve steli, Büyük Kral Tos Anıtını geç.
Bu metne dayanarak üç büyük Tümülüs doğudan batıya sırayla Alyattes, Gyges ve Tos mezarı sayılmıştır. Ancak birincisi dışında iki isim yalnızca iki tümülüsü bir şekilde tanımlamak için bir araç oluşturmaktadır. Başka bir görüş stel ve Tos Anıtı sözlerinin Karabel Geçidindeki Hitit kabartmasını ifade ettiği yönündedir; ancak George E. Beane göre bu pek olası değildir.
Unesco Türkiye Milli Komisyonunun verdiği bilgiye göre, Kamboçyanın Phnom Penh şehrinde yapılan 37. Dünya Miras Komitesi toplantısında, Dünya Miras Komitesine aday gösterilen kültür miraslarımızdan Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesi (Ankara-Konya-Aksaray), Laodikeia Antik Kenti (Denizli) ve Ceneviz Ticaret Yolunda Akdenizden Karadenize Kadar Kale ve Surlu Yerleşimleri ile birlikte Sardes Antik Kenti ve Bintepeler Lidya Tümülüslerinin de listeye kabulü 21 Haziran 2013 Cuma günü gerçekleşen sabah oturumunda onaylanmıştır.
Manisanin Salihli İlçesi, Sart Beldesi sınırları içinde yer alan Sardes Antik Kenti, Tmolos Dağlarının (Bugünkü Bozdağ) eteklerinde, Ege sahilinden Anadolunun içlerine uzanan yolların üzerinde stratejik bir konumda olmakla birlikte Hermos (Gediz) Nehrinin iyi sulanan ovasına ve Gyges (Marmara) Gölüne bakan bereketli ve güvenli bir alanda yer alır. Demir Çağı, Lydia Krallığının başkentidir. Kentin akropolisi, ovadan 300 metre yukarıda yükselen bir kale gibidir. Akropolisin eteğinde yer alan Paktolos Nehri kente yalnızca su değil, altın da taşımıştır. Bugün bilinen madeni para yani sikkenin doğum yeri olan Sardes, antik dünyanın önde gelen şehirleri arasındadır. Antik Yunan ve Roma efsanelerinde Paktolostaki altının varlığı, dokunduğu her şeyi altına çeviren Frig kralı Midasın burada yıkanmasının sonucudur. MÖ 1. yüzyıla gelindiğinde Paktolostaki altın varlığının tükendiği söylense de Sardes altın sıfatıyla anılmaya devam etmiştir. Bölgede yürütülen kazı çalışmaları Sart ve yöresinin 5000 yılı aşkın bir süredir çeşitli yerleşimlere sahne olduğunu, Roma ve Bizans dönemlerinde de önemli bir yerleşim merkezi olduğunu göstermektedir.
Marmara Gölünün güney kenarında yer alan ve Lidya tümülüs mezarlık alanı olan Bin Tepeler, dünyanın en büyük tümülüs alanıdır. Kraliyet mezarlığı olarak Sardese bağlı olan Bin Tepeler, Hermos (Gediz) Ovası ile Gyges (Marmara) Gölünün arasındaki bir sırtta yer alır. Buradaki Tümülüs mezarlar Sardes yolundan bile görülebilmektedir ve en azından yüz tümülüsün varlığı söz konusudur. Bunlardan üç tanesi ise belirgin bir şekilde diğerlerinden büyüktür. Sırtın doğu ucundaki en büyük Tümülüs dev boyutu yüzünden Herodotosu çok etkileyen Kral Alyattesin mezarı ile bağdaştırılmıştır. Herodotostan yaklaşık yüz yıl öne yazan satirik ozan Hipponakstan günümüze ulaşan bir parçada, ozan Lydiadaki bir dostuna Ioniada buluşmayı önerirken yolu şöyle tarif etmektedir: Smyrnaya kadar tüm yolu kat et Tearos. Karnını batan güneşe çevirerek Lydiada Alyattesin mezarını ve Gyges Anıtını ve büyük kenti ve steli, Büyük Kral Tos Anıtını geç.
Bu metne dayanarak üç büyük Tümülüs doğudan batıya sırayla Alyattes, Gyges ve Tos mezarı sayılmıştır. Ancak birincisi dışında iki isim yalnızca iki tümülüsü bir şekilde tanımlamak için bir araç oluşturmaktadır. Başka bir görüş stel ve Tos Anıtı sözlerinin Karabel Geçidindeki Hitit kabartmasını ifade ettiği yönündedir; ancak George E. Beane göre bu pek olası değildir.
Unesco Türkiye Milli Komisyonunun verdiği bilgiye göre, Kamboçyanın Phnom Penh şehrinde yapılan 37. Dünya Miras Komitesi toplantısında, Dünya Miras Komitesine aday gösterilen kültür miraslarımızdan Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesi (Ankara-Konya-Aksaray), Laodikeia Antik Kenti (Denizli) ve Ceneviz Ticaret Yolunda Akdenizden Karadenize Kadar Kale ve Surlu Yerleşimleri ile birlikte Sardes Antik Kenti ve Bintepeler Lidya Tümülüslerinin de listeye kabulü 21 Haziran 2013 Cuma günü gerçekleşen sabah oturumunda onaylanmıştır.
