- Katılım
- 4 Ocak 2015
- Mesajlar
- 438
- Beğeni
- 938
- Puanları
- 93
- Yaş
- 55
Bilinen en erken sikkelerin elektron madeninden basılmıştır.. MÖ 5. yy’ın sonlarına kadar sikkeler elektron, altın ve gümüşten basılıyorlardı. Bu tarihten sonra sikke basımında kullanılmaya başlanan bronz esas olarak MÖ 4. yy’da yaygınlaşmış veAntikçağın sonuna kadar yoğun olarak kullanılmıştır.
Numismatik yayınlarında sikke metalinin cinsini belirtmek için şu kısaltmalar kullanılmaktadır:
EL : Elektron
AV : Altın
AR : Gümüş
AE : Bronz
Altın ve gümüş gibi değerli metallerden elde edilen ingot adı verilen çubuk ve külçeler sikkeden önce de para yerine kullanıldığından Antik Çağ’da değerli metal yataklarının işletilmesi sikkenin icadından önce başlamıştı. Sikkenin icadıyla birlikte bu madenler mücevheratın yanı sıra sikke üretiminde kullanılmışlardır. Değerli metal yataklarına sahip zengin kentlerin sikke üretimleri de fazlaydı. Maden yatağına sahip olmayan kentler de ithal ettikleri madenleri sikke üretiminde kullanmaktaydılar.Çeşitli kaynaklar Anadolu’da Antik çağda değerli maden yataklarının varlığını kanıtlamaktadır. Altın, gümüş, elektron gibi değerli metallerden sikke basan Anadolu kentlerinin çokluğu da bunu kanıtlamaktadır. Lydia Krallığı ilk sikkelerini Sardes’in yakınından geçen Paktolos (Sart Çayı) Irmağı’nın alüvyonlarından elde ettikleri elektron madeninden basmışlardır. Yunanistan’da Attika bölgesindeki Laurion gümüş madenleri ile Ege Denizindeki Siphnos Adası’nın altın ve gümüş madenleri Antikçağın önemli maden yatakları olarak kaynaklarda geçmektedir. Değerli metallerden basılan sikkelerin değeri metalin ağırlığına bağlı olduğu için sikkelerin ağırlıklarının ayarlanması çok önemlidir. Sikkenin ağırlığı sikkenin birimini göstermektedir.
Elektron , Altın ve gümüş gibi değerli metallerden basılmış olan sikkelerde ağırlık çok önemlidir; sikkenin değeri basıldığı metalin ağırlığına bağlıdır. Antik çağlarda belli bir dönemlerde basılan sikkenin ağırlığı; bu sikkenin basıldığı kentlere göre değişiklik gösterebilmiştir; aynı birimi her kent aynı ağırlıkta basmayabiliyordu. Örneğin 1 aigina gümüş stateri 12.2 gr. gelirken , 1 Korinthos stateri 8.6 gr. geliyordu. Bazı kentlerin ise ortak ağırlık birimlerini benimsemişlerdi; bu kentler bir birlerinden çok uzak olsalar bile bastıkları sikke ağırlığı aynı idi. Alt ve üst birimleriyle birlikte, esas sikkenin ağırlığı o kentin darphanenin kullandığı ağırlık sitemini oluşturuyordu. Bu gün bilinen ağırlık sistemleri, o ağırlıkların esas olarak kullandığı yere göre adlandırılmıştır. Aigina’da ağırlık ölçüsü esas olarak Aigina’da kullanıldığı için ismini oradan almıştır. Fakat aynı ağırlık ölçüsü, Boiotia ve tehssalia gibi, Aigina dışında da kullanılmıştır. Bu ağırlık sistemleri günümüz nümismatların yaptığı bir sınıflandırmadır; antik çağda farklı ağırlık sistemleri mevcut olmasına rağmen böyle bir sınıflandırma yoktur.
Alt ve üst birimler bu büyük birimin ağırlığına göre hesaplanır. Ufak birimler daha ziyade günlük alışverişte, diğer büyük olan sikkeler ise ticari amaçla kullanılmıştır.
Birimlere verilen adların bir kısmı eski çağdan günümüze kalmışlardır. Bu tür antik adlara örnek olarak tetradrhmi, didrahmi, drahmi ve obolü gösterebiliriz. Eski yunalılar standart bir sikkeden söz ederken trite ( üçdebir) ve hekte (altıdabir) gibi adlar kullanıyorlardı. Günümüzde antik adın bilinmediği bir birimle karşılaşıldığında bu tür birimler ( stater, trite, hekte,) kullanılmaktadır.
Antik Çağ’da sikke birimleri kentten kente değişiklik göstermekteydi. Bazı kentler ise ortak ağırlık sistemleri kullanmaktaydılar. Bir kentin sikkeleri için ana birim en çok kullanılan ve en büyük birimdir. Alt ve üst birimler bu ana birimin ağırlığına göre hesaplanmaktaydı. Ufak birimler günlük alışverişlerde büyük birimler ise büyük ticarette kullanılmaktaydı. Eski Yunanlar standart bir sikkenin (stater) alt birimleri için trite (üçtebir) ve hekte (altıdabir) gibi adlar kullanıyorlardı. Günümüz nümismatları da antik adı bilinmeyen bir birimle karşılaştıklarında bu ifadeleri kullanmaktadırlar. En eski elektron sikkelerin esas birimi “standart ağırlık” anlamına gelen stater’dir. Daha sonraki dönemlerde altın ve gümüş sikkelerin en büyük normal birimine de stater denmiştir.
Anadolu’nun en eski elektron sikkelerinde esas birim “standart ağırlık” veya “ağırlık birimi” anlamına gelen stater idi. Daha sonra gerek Anadolu’da altın ve gümüş sikkelerin en büyük normal birimine stater denilmiştir.
Kaynaklarda adlarına en sık rastlanan birimler obol (obolos) ve drahmi (drahma)’dir. Obolos Yunanca demir şiş anlamına gelen obelos’tan türemiştir. Pişirmede kullanılan demir şişler sikkeden önce diğer metal araç gereçler gibi para yerine kullanılmaktaydı. Drahmi kelimesi içe avuç dolusu anlamındaki draks ie kavramak anlamındaki dratto/drattomai sözcüklerinden gelmektedir. Bir drahmi bir avuç dolusu demir şişe eşittir. Bir avuca altı demir şiş sığdığından 1 drahmi 6 obolos’a eşitlenmiştir. Antik kaynaklarda Byzantion ve Klazomenai kentlerinde demir sikke basıldığına dair bilgiler mevcutsa da günümüze ulaşmış bir örneği yoktur.
MÖ 4. yy’da Peloponnesos’ta basılmış birkaç demir sikke bilinmektedir.
Bronzun sikke metali olarak kullanılması ilk kez MÖ 5. yy’da Sicilya’da görülmüştür.
Bronz sikkelerin yaygınlaşması ise MÖ 4.yy’da gerçekleşmiştir.
Eski Yunanların en sık kullandıkları ağırlık ölçüleri şunlardır:
Aigina : 12.2 gr stater. Drahmi ve daha ufak birimleri vardır. Aigina, Sikyon, Elis gibi
Peloponnessos kentlerinde, Boiotia, Thessalia, Phokis, Lokris’te Güney Ege adaları, Girit,
Kamiros ve Knidos’ta kullanılmıştır.
Akha : 8 gr stater. Drahmi ve triobol alt birimleri vardır. Akhaların kurdukları Güney İtalya
kolonilerinde (Kaulonia, Kroton, Metapontion gibi) kullanılmıştır.
Attika : 17.2 gr stater. Drahmi ve obol alt birimleri vardır. Atina, Euboia, Khalkidike, Sicilya,
Delos, Kyrenaika ve Hellenistik Dönem’de Büyük İskender tarafından kullanılmıştır.
Euboia : 17.2 gr tetradrahmi. Trite ve hekte alt birimleri vardır. Euboia’da; Khalkidike ve
Sicilya’daki Euboia kolonilerinde (Himera, Naksos, Zankle), Samos’ta ise elektron sikkelerde
kullanılmıştır.
Fenike : 7 gr gümüş şekel. Sidon, Tyre ve Byblos’ta kullanılmıştır.
Khios veya Rhodos : 15.6 gr tetradrahmi. Drahmi ve diğer alt birimleri vardır. Khios,
Rhodos, Ainos ve Küçük Asya’da (MÖ 4.yy’da) kullanılmıştır.
Korinthos : 8.6 gr stater. Korinthos, Ambrakia, Leukas ve Kuzeybatı Yunanistan’da
kullanılmıştır.
Lykia : 8.3-8.6 gr stater (Lykia’nın batısında); 9.5-10 gr stater (Lykia’nın orta bölgesinde)
Miletos veya Lydia : 14.1 gr stater. 1/96’ya dek inen alt birimleri vardır. Ionia’nın güneyinde
ekeltron sikkelerde; Lindos, Melos gümüş sikkelerinde kullanılmıştır.
Pers : 8.35 gr altın dareikos, 5.35 gr gümüş siglos (MÖ 5. Yyda 5.55 gra yükseltilmiştir).
Lydia, Persia, Lampsakos, Anadolu’nun güneyinde kullanılmıştır. MÖ 4. Yy’da Abdera,
Maroneia ve Batı Anadolu’da kullanılmıştır. Pers sistemi Kroisos’un Lydia sisteminden
alınmıştır.
Phokaia: 16.1 gr elektron stater. Hekte gibi alt birimleri vardır Phokaia, Lesbos ve
Kyzikos’ta kullanılmıştır.
Samos: 13.1 gr tetradrahmi. Triobol ve daha ufak alt birimler vardır. MÖ 5. Yy’da Samos’ta
kullanılmıştır.
Attika ağırlık sisteminde basılan sikkeler aşağıdadır.
Dekadrahmi ( 10 drahmi : 43gr ) Tetradrahmi ( 4 drahmi : 17.2 gr ) Didrahmi ( 2 drahmi : 8.6 gr ) Drahmi ( 6 obol : 4.3 gr ) Tetrobol ( 4 obol : 2.85gr ) Triobol ( 3 obol : 2.15 ) Diobol ( 2 obol : 1.43gr ) Trihemiobol ( 1.5 obol : 1.07 gr ) Tritartenorion ( ¾ obol: 0.54gr ) Hemiobol ( ½ obol : 0.36 gr ) Trihemitartemorion ( 3/8 obol : 0.27gr ) Tetartemorion ( ¼ obol : 0.18 gr ) Hemitartemorion ( 1/8 obol : 0.09 gr )
Bu sistemde en ufak birim olan hemitartemorion, en büyük birim olan dekadrahmin 1/480’ine eşittir. Şunu akılda tutmak gerekir ki, bu birimlerin hepsi düzenli olarak basılmamıştır; Dekadrahmi nadiren , özel durumlarda basılırken, bazı kentlerde obolün alt birimleri hiç basılmamıştır.
Bir drahmi, bir avuç dolusu şişe eşittir; bir avuca altı şiş sığdığında 1 drahmi 6 şişe eşittir. Böylece , 6 obol 1 bir drahminin karşılığı olmaktadır. Obol, esas olarak gümüş sikke birimidir; fakat bronzdan ve nadiren altından basılmıştır. Drahmi en fazla kullanılan birim olmasına rağmen bu birimin iki ve dört katı sikkelerde basılmıştır.
Bronz sikkeler geç kullanılmaya başlanana sikkelerdir. İlk olarak M.Ö.5 yy’da sicilya’da görülen bronz sikke litra, 12 onkia’ya bölünmüştür. Onkia, drahmin 1/6’sına eşittir. Teorik olarak 109 gr. bronz litranın gümüş karşılığı yine litra adını taşıyan 0.86 gr. ağırlığın da bir sikke idi. Atina veYunan dünyasının başka yerlerinde bronz sikkenin yaygınlaşması ancak.M.Ö.4.yy’da başlamıştır Atina’nın bakır/bronz sikkesi khalkous bir obülün 1/8’i idi.
Antik çağda kullanılan ödeme araçlarından biri de talanton idi. Talanton sikke birimi değil, ağırlık birimidir. Talanton en büyük Yunan ağırlığıdır. Teorik ağırlığı 26.196 kg. olan 1 talanton, 60 minaya eşittir . Büyük miktardaki paralar talanton karşılığı ifade edilmekteydi. Bir talantonun ne kadar sikke içerdiği, kullanıldığı ağırlık sistemine göre değişir. Gerek talanton gerekse mina ağırlık veya değer olarak kullanılmıştır. Sikke olarak basılmamışlardır.
Numismatik yayınlarında sikke metalinin cinsini belirtmek için şu kısaltmalar kullanılmaktadır:
EL : Elektron
AV : Altın
AR : Gümüş
AE : Bronz
Altın ve gümüş gibi değerli metallerden elde edilen ingot adı verilen çubuk ve külçeler sikkeden önce de para yerine kullanıldığından Antik Çağ’da değerli metal yataklarının işletilmesi sikkenin icadından önce başlamıştı. Sikkenin icadıyla birlikte bu madenler mücevheratın yanı sıra sikke üretiminde kullanılmışlardır. Değerli metal yataklarına sahip zengin kentlerin sikke üretimleri de fazlaydı. Maden yatağına sahip olmayan kentler de ithal ettikleri madenleri sikke üretiminde kullanmaktaydılar.Çeşitli kaynaklar Anadolu’da Antik çağda değerli maden yataklarının varlığını kanıtlamaktadır. Altın, gümüş, elektron gibi değerli metallerden sikke basan Anadolu kentlerinin çokluğu da bunu kanıtlamaktadır. Lydia Krallığı ilk sikkelerini Sardes’in yakınından geçen Paktolos (Sart Çayı) Irmağı’nın alüvyonlarından elde ettikleri elektron madeninden basmışlardır. Yunanistan’da Attika bölgesindeki Laurion gümüş madenleri ile Ege Denizindeki Siphnos Adası’nın altın ve gümüş madenleri Antikçağın önemli maden yatakları olarak kaynaklarda geçmektedir. Değerli metallerden basılan sikkelerin değeri metalin ağırlığına bağlı olduğu için sikkelerin ağırlıklarının ayarlanması çok önemlidir. Sikkenin ağırlığı sikkenin birimini göstermektedir.
Elektron , Altın ve gümüş gibi değerli metallerden basılmış olan sikkelerde ağırlık çok önemlidir; sikkenin değeri basıldığı metalin ağırlığına bağlıdır. Antik çağlarda belli bir dönemlerde basılan sikkenin ağırlığı; bu sikkenin basıldığı kentlere göre değişiklik gösterebilmiştir; aynı birimi her kent aynı ağırlıkta basmayabiliyordu. Örneğin 1 aigina gümüş stateri 12.2 gr. gelirken , 1 Korinthos stateri 8.6 gr. geliyordu. Bazı kentlerin ise ortak ağırlık birimlerini benimsemişlerdi; bu kentler bir birlerinden çok uzak olsalar bile bastıkları sikke ağırlığı aynı idi. Alt ve üst birimleriyle birlikte, esas sikkenin ağırlığı o kentin darphanenin kullandığı ağırlık sitemini oluşturuyordu. Bu gün bilinen ağırlık sistemleri, o ağırlıkların esas olarak kullandığı yere göre adlandırılmıştır. Aigina’da ağırlık ölçüsü esas olarak Aigina’da kullanıldığı için ismini oradan almıştır. Fakat aynı ağırlık ölçüsü, Boiotia ve tehssalia gibi, Aigina dışında da kullanılmıştır. Bu ağırlık sistemleri günümüz nümismatların yaptığı bir sınıflandırmadır; antik çağda farklı ağırlık sistemleri mevcut olmasına rağmen böyle bir sınıflandırma yoktur.
Alt ve üst birimler bu büyük birimin ağırlığına göre hesaplanır. Ufak birimler daha ziyade günlük alışverişte, diğer büyük olan sikkeler ise ticari amaçla kullanılmıştır.
Birimlere verilen adların bir kısmı eski çağdan günümüze kalmışlardır. Bu tür antik adlara örnek olarak tetradrhmi, didrahmi, drahmi ve obolü gösterebiliriz. Eski yunalılar standart bir sikkeden söz ederken trite ( üçdebir) ve hekte (altıdabir) gibi adlar kullanıyorlardı. Günümüzde antik adın bilinmediği bir birimle karşılaşıldığında bu tür birimler ( stater, trite, hekte,) kullanılmaktadır.
Antik Çağ’da sikke birimleri kentten kente değişiklik göstermekteydi. Bazı kentler ise ortak ağırlık sistemleri kullanmaktaydılar. Bir kentin sikkeleri için ana birim en çok kullanılan ve en büyük birimdir. Alt ve üst birimler bu ana birimin ağırlığına göre hesaplanmaktaydı. Ufak birimler günlük alışverişlerde büyük birimler ise büyük ticarette kullanılmaktaydı. Eski Yunanlar standart bir sikkenin (stater) alt birimleri için trite (üçtebir) ve hekte (altıdabir) gibi adlar kullanıyorlardı. Günümüz nümismatları da antik adı bilinmeyen bir birimle karşılaştıklarında bu ifadeleri kullanmaktadırlar. En eski elektron sikkelerin esas birimi “standart ağırlık” anlamına gelen stater’dir. Daha sonraki dönemlerde altın ve gümüş sikkelerin en büyük normal birimine de stater denmiştir.
Anadolu’nun en eski elektron sikkelerinde esas birim “standart ağırlık” veya “ağırlık birimi” anlamına gelen stater idi. Daha sonra gerek Anadolu’da altın ve gümüş sikkelerin en büyük normal birimine stater denilmiştir.
Kaynaklarda adlarına en sık rastlanan birimler obol (obolos) ve drahmi (drahma)’dir. Obolos Yunanca demir şiş anlamına gelen obelos’tan türemiştir. Pişirmede kullanılan demir şişler sikkeden önce diğer metal araç gereçler gibi para yerine kullanılmaktaydı. Drahmi kelimesi içe avuç dolusu anlamındaki draks ie kavramak anlamındaki dratto/drattomai sözcüklerinden gelmektedir. Bir drahmi bir avuç dolusu demir şişe eşittir. Bir avuca altı demir şiş sığdığından 1 drahmi 6 obolos’a eşitlenmiştir. Antik kaynaklarda Byzantion ve Klazomenai kentlerinde demir sikke basıldığına dair bilgiler mevcutsa da günümüze ulaşmış bir örneği yoktur.
MÖ 4. yy’da Peloponnesos’ta basılmış birkaç demir sikke bilinmektedir.
Bronzun sikke metali olarak kullanılması ilk kez MÖ 5. yy’da Sicilya’da görülmüştür.
Bronz sikkelerin yaygınlaşması ise MÖ 4.yy’da gerçekleşmiştir.
Eski Yunanların en sık kullandıkları ağırlık ölçüleri şunlardır:
Aigina : 12.2 gr stater. Drahmi ve daha ufak birimleri vardır. Aigina, Sikyon, Elis gibi
Peloponnessos kentlerinde, Boiotia, Thessalia, Phokis, Lokris’te Güney Ege adaları, Girit,
Kamiros ve Knidos’ta kullanılmıştır.
Akha : 8 gr stater. Drahmi ve triobol alt birimleri vardır. Akhaların kurdukları Güney İtalya
kolonilerinde (Kaulonia, Kroton, Metapontion gibi) kullanılmıştır.
Attika : 17.2 gr stater. Drahmi ve obol alt birimleri vardır. Atina, Euboia, Khalkidike, Sicilya,
Delos, Kyrenaika ve Hellenistik Dönem’de Büyük İskender tarafından kullanılmıştır.
Euboia : 17.2 gr tetradrahmi. Trite ve hekte alt birimleri vardır. Euboia’da; Khalkidike ve
Sicilya’daki Euboia kolonilerinde (Himera, Naksos, Zankle), Samos’ta ise elektron sikkelerde
kullanılmıştır.
Fenike : 7 gr gümüş şekel. Sidon, Tyre ve Byblos’ta kullanılmıştır.
Khios veya Rhodos : 15.6 gr tetradrahmi. Drahmi ve diğer alt birimleri vardır. Khios,
Rhodos, Ainos ve Küçük Asya’da (MÖ 4.yy’da) kullanılmıştır.
Korinthos : 8.6 gr stater. Korinthos, Ambrakia, Leukas ve Kuzeybatı Yunanistan’da
kullanılmıştır.
Lykia : 8.3-8.6 gr stater (Lykia’nın batısında); 9.5-10 gr stater (Lykia’nın orta bölgesinde)
Miletos veya Lydia : 14.1 gr stater. 1/96’ya dek inen alt birimleri vardır. Ionia’nın güneyinde
ekeltron sikkelerde; Lindos, Melos gümüş sikkelerinde kullanılmıştır.
Pers : 8.35 gr altın dareikos, 5.35 gr gümüş siglos (MÖ 5. Yyda 5.55 gra yükseltilmiştir).
Lydia, Persia, Lampsakos, Anadolu’nun güneyinde kullanılmıştır. MÖ 4. Yy’da Abdera,
Maroneia ve Batı Anadolu’da kullanılmıştır. Pers sistemi Kroisos’un Lydia sisteminden
alınmıştır.
Phokaia: 16.1 gr elektron stater. Hekte gibi alt birimleri vardır Phokaia, Lesbos ve
Kyzikos’ta kullanılmıştır.
Samos: 13.1 gr tetradrahmi. Triobol ve daha ufak alt birimler vardır. MÖ 5. Yy’da Samos’ta
kullanılmıştır.
Attika ağırlık sisteminde basılan sikkeler aşağıdadır.
Dekadrahmi ( 10 drahmi : 43gr ) Tetradrahmi ( 4 drahmi : 17.2 gr ) Didrahmi ( 2 drahmi : 8.6 gr ) Drahmi ( 6 obol : 4.3 gr ) Tetrobol ( 4 obol : 2.85gr ) Triobol ( 3 obol : 2.15 ) Diobol ( 2 obol : 1.43gr ) Trihemiobol ( 1.5 obol : 1.07 gr ) Tritartenorion ( ¾ obol: 0.54gr ) Hemiobol ( ½ obol : 0.36 gr ) Trihemitartemorion ( 3/8 obol : 0.27gr ) Tetartemorion ( ¼ obol : 0.18 gr ) Hemitartemorion ( 1/8 obol : 0.09 gr )
Bu sistemde en ufak birim olan hemitartemorion, en büyük birim olan dekadrahmin 1/480’ine eşittir. Şunu akılda tutmak gerekir ki, bu birimlerin hepsi düzenli olarak basılmamıştır; Dekadrahmi nadiren , özel durumlarda basılırken, bazı kentlerde obolün alt birimleri hiç basılmamıştır.
Bir drahmi, bir avuç dolusu şişe eşittir; bir avuca altı şiş sığdığında 1 drahmi 6 şişe eşittir. Böylece , 6 obol 1 bir drahminin karşılığı olmaktadır. Obol, esas olarak gümüş sikke birimidir; fakat bronzdan ve nadiren altından basılmıştır. Drahmi en fazla kullanılan birim olmasına rağmen bu birimin iki ve dört katı sikkelerde basılmıştır.
Bronz sikkeler geç kullanılmaya başlanana sikkelerdir. İlk olarak M.Ö.5 yy’da sicilya’da görülen bronz sikke litra, 12 onkia’ya bölünmüştür. Onkia, drahmin 1/6’sına eşittir. Teorik olarak 109 gr. bronz litranın gümüş karşılığı yine litra adını taşıyan 0.86 gr. ağırlığın da bir sikke idi. Atina veYunan dünyasının başka yerlerinde bronz sikkenin yaygınlaşması ancak.M.Ö.4.yy’da başlamıştır Atina’nın bakır/bronz sikkesi khalkous bir obülün 1/8’i idi.
Antik çağda kullanılan ödeme araçlarından biri de talanton idi. Talanton sikke birimi değil, ağırlık birimidir. Talanton en büyük Yunan ağırlığıdır. Teorik ağırlığı 26.196 kg. olan 1 talanton, 60 minaya eşittir . Büyük miktardaki paralar talanton karşılığı ifade edilmekteydi. Bir talantonun ne kadar sikke içerdiği, kullanıldığı ağırlık sistemine göre değişir. Gerek talanton gerekse mina ağırlık veya değer olarak kullanılmıştır. Sikke olarak basılmamışlardır.
