Definecinin Doğa Gezisindeki Tehlikeler

YILANLAR VE YILAN SOKMASI: Dünyanın çeşitli coğrafi bölgelerinde yaklaşık 3500 çeşit yılan yaşamaktadır. Bunlardan yaklaşık 350 çeşidinin zehirli olduğu saptanmıştır. Ülkemizde her yıl kaç kişinin yılanlar tarafından sokulduğuna ve bunların kaçının öldüğüne ilişkin bir bilgimiz olmadığından, bu konuda başka ülkelerden bazı bilgiler ileteceğiz: Amerika Birleşik Devletlerinde her yıl yaklaşık 8000 kişi, zehirli yılanlar tarafından sokulmaktadır. Bunların da yaklaşık 20 kişisi ölmektedir. Birçok Avrupa ülkesindeyse, yılan sokması sonucu görülen ölümlerin sayısı 3—5 yılda bir kişi kadardır. Buna karşılık Brezilya, Birmanya gibi ülkelerde yılda yaklaşık 2.000 kişi zehirli yılanların sokması sonucu ölmektedir. Tüm dünyada ise zehirli yılanların sokması sonucu her yıl yaklaşık 35.000 kişinin öldüğü saptanmıştır.
Zehirli yılanları çok kısa olarak şöyle sayabiliriz:

1) Hidrofida grubu: Su yılanlarıdır.

2) Kolubrida grubu: Afrika kıtasında yaşarlar.

3) Elpida grubu: Kobra ve koral yılanları. Avrupa kıtası dışındaki kıtalarda yaşarlar.

4) Viperida grubu: Engerek yılanı. Amerika kıtası dışında her kıtada yaşarlar.

5) Krotalida (Pit vipers) grubu: a) Çıngıraklı yılanlar, b} Kupırheds ve Katınmauts yılanları (Copperheads, Cottonmouths).
Zehirli yılanları zehirsizlerinden ayırmak oldukça kolaydır.

Bu farkları şöyle özetleyebiliriz:

1) Zehirli yılanlarda “Fani” denilen ve içinden zehir akıttıkları üst çeneye tutunmuş bir çift uzun zehir dişi bulunur. Zehirsiz yılanlarda bu zehir dişleri bulunmaz.

2) Zehirli yılanların gözbebeği elips biçimindedir. Zehirsiz yılanlarınla İse yuvarlaktır.

3) Krotalida {Pit vipers} grubundaki yılanların burun delikleriyle gözleri arasındaki bölgede “Pit” denilen bir organcık bulunur. Bu organ ısıya duyarlı bir organdır.

4) Zehirli yılanlar, kuyruklarının karın yüzüne bakılarak da tanınabilir. Çıngiraldı yılanların kuyruk ucunda çıngırak organı görülür. Bu organ zehirsiz yılanlarda yoktur. Zehirli yılanların kuyruklarının karnı yüzündeki pullar, tek sıra yaptıktan sonra en uca doğru çift sıra yaparlar. Oysa zehirsiz yılanların kuyruklarının karın yüzündeki pulları her zaman çift sıralıdır.
Yılan sokmalarının belirtileri nelerdir?

Lokal ve genel belirtiler verir :
Bölgede morluk, iltihaplanma (1-2 hafta sürer)
Kusma, karın arısı, ishal gibi sindirim bozuklukları
Aşırı susuzluk
Şok,kanama
Psikolojik bozukluklar
Kalpte ritim bozukluğu, baş ağrısı ve solunum düzensizliği
Yılan sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Hasta sakinleştirilip, dinlenmesi sağlanır,
Yara su ile yıkanır,
Yaraya yakın bölgede baskı yapabilecek eşyalar (yüzük, bilezik vb.) çıkarılır,
Yasa baş ve boyunda ise yara çevresine baskı uygulanır,
Kol ve bacaklarda ise yara üstünden dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır (Turnike uygulanmaz),
Yara üzerine herhangi bir girişimde bulunulmaz (yara emilmez),
Yaşamsal bulgular izlenir,
Tıbbi yardım istenir (Acil Sağlık 112).

Cevap: Definecinin Doğa Gezisindeki Tehlikeler

Akrep ve Akrep Sokması:
Akrep korunma içgüdüsü ile sokar.400 milyon yıldır dünyada var olan akrep çok zehirlidir. Dünyada akrebin 1.300 türü bulunmaktadır. Antartika dışında dünyada her yerde yaşayabilir. Görünüş itibarı ile değişikliğe uğramadan günümüze kadar gelebilmiştir. Akrebin çok eskiden daha büyük boyutlarda olduğu söylenmektedir.

Akrep insanı sokarsa hayati tehlike oluşur. Akrep kırmızı, siyah, kahverengi ve sarı, mavi renklerde görülür. Akrep canlısının boyu ortalama 5 cmdir.Akrebin boyu türüne göre değişir. Akrep geceleri aktif gündüz pasif yaşar. Akrep yuvası bozulduğu zaman, yağmur, sel, doğal afetlerde kendisine yuva yapacak yer arar. Akrep depo, toprak altı, odun yığını, ot yığınları altına yuva yapar. Bu arada evlerin içlerine gelir. Akrep evde yorgan, yastık altına, ayakkabı içerisine saklanabilir. Akrep böcek yiyerek yaşar. Akrep sokması kişinin hassasiyetine bağlı olarak reaksiyon gösterir. Kalp ve solunum rahatsızlığı olan insanlar akrep sokmasından fazla etkilenir.

Akrep sokması eğer kemikli yere gelmişse fazla bir etkisi olmaz. Bütün akrep türleri merkezi sinir sistemini etkileyen zehre sahiptir. Kum akrebi en zehirli olan akreplerdir. Kum akrebinin gözleri görmez. Fakat akrep ayağında bulunan güçlü algılama sistemi sayesinde avının yerini tespit edebilir. Çöl akrebi en ufak titreşimleri bile algılama yeteneğine sahiptir. Akrebin karın bölgesinde 8 tane nefes deliği vardır. Akrebin ağız yapısı küçüktür, yakaladığı avını yemesi uzun sürer. Akrep ağzından salgıladığı enzimlerle avını parçalar, o şekilde yer. Akrep 2 gün su altında kalabilir.

Yapılan bir deney sonucunda akrebin 3 hafta buz kalıbına konmasından sonra çıkartılıp buzu eritildiğinde canlandığı görülmüştür. Akrebin güçlü dayanıklı bir kabuk yapısı vardır. Akrep güçlü kabuğu sayesinde radyasyon ışınlarına bile korunma sağlar. İnsanlar radyasyona 600 rads dayanabilirken, akrep 40.000-150.000 rads dayanabilir. Akrep önde bulunan kıskaçları yardımı ile toprağı kazıp altına girebilir. Akrep kıskaçlarının üzerinde ancak mikroskopla görülebilecek kıllar bulunur. Akreplerin pek çoğu yuvasını toprak altına yapar. Akrebin karın bölgesinde 4 tane ayak bulunur. Bu ayaklar sayesinde hem yürür hem duvara tırmanabilir. Akrep tehlikede olduğunu hissettiği anda kuyruğunu kıvrık hale getirir, sırtına doğru eğer ve saldırgan pozisyonunu alır. Akrebin bu hareketine ölüm sprali adı verilir. Akrebin kuyruk kısmı denilen bu bölümde iğnesi bulunur. Akrep iğnesinin biraz geri kısmındaki torbada zehir bulunur. Akrep zehir bırakacağı zaman kaslar bu torbayı sıkıştırır, zehrin fışkırmasını sağlar. Ortadoğu, Meksika Kuzey Afrika'da dünyanın en zehirli akrebi yaşar. Androctonus australis ismi verilen ve Sahra'da yaşayan akrep çok zehirlidir. Bu akrep insanı soktuğu anda 7 saat gibi bir zamanda öldürebilir. Akrep soktuğu zaman zehri sinir sistemini felç eder, solunum yavaşlar , kalp krizine neden olur. Bütün akreplerin zehri insanı öldürmese bile insan bedenine büyük bir acı ve yanma hissi veriyor. Genellikle yalnız yaşayan akrep canlısı, çiftleşme zamanı gelince bir araya gelir. Erkek ve dişi akrep kuyruklarını birbirine dolar ve saatlerce dans eder. Erkek akrep dişisini, spermalarını bıraktığı toprağı kazarak koyduğu yere sürükler ve dişisinin döllenmesine yardımcı olur. Eğer erkek akrep hızlı davranıp oradan uzaklaşmaz ise dişi akrebe yem olabilir. Yumurtalarda yaklaşık 60 yavru meydana gelir. Dişi akrep yavrularını 1 hafta sırtında taşır. Zamanı geldiğinde akrep sırt kabuğunu açar ve yavrular dışarıya çıkar. Akrep yavrusunun ayağında tırnak bulunmaz, vantuz vardır. Akrep yavruları bu sayede annelerinin sırtına rahatça tırmanabilir. Akrep yavrusu ilk deri değişimine kadar bir şey yemez, vücudundaki enerji ile yetinirler.15mm olan akrep yavruları artık annelerinden ayrılır. Dünyaya geldiğinde beyaz renk olan akrebin doğduktan 1 hafta sonra rengi koyulaşmaya başlar. Akrep serumu, Mardin ve Urfa yöresinde bulunan çok zehirli akreplerden elde edilir. Akrep sokmasında kullanılan serum, akrep sokmasına karşın çok dayanıklı olan at kanı karıştırılarak yapılır.%5 fenol adı verilen bir madde katılan serum uzun süre dayanıklı hale getirilir. Akrep sokmasından sonra bu serumla deri silinir ve kas arasına şırınga edilir. Tavrina Hemosiyanin adı verilen proteinler akrep canlısının son derece dayanıklı yapıya sahip olmasını sağlar. Akrep çok değişik koşullarda yaşayabilen bir canlıdır. Yüksekliği 500mt olan bir dağın tepesinde yaşayabilen akrep, toprak altında da yaşayabilir. Akrep gece olduğunda ay ışığı altında parlar ve fark edilebilir. WHO (Dünya Sağlık Örgütü) açıklamasına göre dünyada her yıl 500'den fazla insan akrep sokması sebebi ile hayatını kaybediyor. Bazı ülkelerde akrep kızartılarak yeniyor. Evinizde veya iş yerinizde akrep problemi yaşadığınızı derhal akrep ilaçlama yaptırmanız gerekmektedir.
Akrep sokmasından sonra görülen bazı reaksiyonlar.
*Üşüme, giyecek arama, sayıklama, sesten rahatsızlık duyma.
*Yemek yeme ve yutma sorunu.
*Konuşmakta güçlük çekmek.
*İdrara çıkmada güçlüğü çekmek.
*Sokulan yerde yanma, ağrı hissi.
*Bacak bükememek, yürümede zorluk çekmek.


Akrep sokmalarına karşı önlem:
*Akrebe çıplak elle dokunmayın.
*Dış ortamlarda, açık arazide çıplak zemine yatılmamalı.
*Bölgenin akreplerinin zehirli olup olmadığı iyi öğrenmekte fayda vardır.

Akrep sokması sonrası yapılması gerekenler:
*Akrep sokması sonrası sokulan yerin 3-4cm yukarısı sıkıca bağlanmalı, kalbe giden kan akışı yavaşlatılmalı.
*Akrebin soktuğu bölgeye soğuk pres uygulanmalı.
*Hareket edilmemeli, yara temiz tutulmalıdır.
*Panzehir çok ciddi olmayan durumlarda uygulanmamalı.
*Çocuklarda akrep sokması durumunda, 24-48 saat arası hastanede gözetim altında tutulmalıdır.

Cevap: Definecinin Doğa Gezisindeki Tehlikeler

eline sağlık ustam