İshal, mikrobik veya mikrobik olmayan birçok nedenle oluşabilen bir barsak hastalığıdır. Günde ikiden fazla sulu dışkılama ile kendini gösterir.
Mikrobik ishaller, dünyanın her yerinde sık görülür. Az gelişmiş ülkelerde beslenme bozukluğu nedeniyle özellikle çocuklarda ciddi sonuçlar doğurabilir. Gelişmiş toplumlarda da yaşlılar ve vücut direnci düşük kişilerde ağır seyredebilir.
İshal kavun, incir gibi gıdaların yenmesinden sonra oluşabileceği gibi viral, bakteriyel, parazitik barsak infeksiyonları sonucu oluşabilir.
BELİRTİLER
İshal; kişinin günlük dışkılama sayısının artması, kıvamının sulu olması, kanlı ve sümüksü olmasıyla anlaşılır.
İshal ağrısız olabildiği gibi mide krampları, bulantı, kusma, karın ağrısı, ateşle birlikte olabilir. Herhangi bir bakterinin yiyecek içinde çoğalması ile açığa çıkan toksinin alınması ile ishal erken başlayabilir (8–14 saat ). Bakteri, besinle birlikte alınıp barsakta çoğalırsa hastalık yapma süresi daha uzar.
Salmonella, Shigella, Yersinia gibi bakterilerin hastalıklarında ateş olabilir.
İshal kanlı, mukuslu ve karın ağrısı ile birlikte ise basilli dizanteri veya amipe bağlı olduğu düşünülebilir.
10 günden uzun süren ishallerde daha çok paraziter hastalıklar düşünülmelidir.
Birçok antibiyotik de ishal nedeni olabilir.
TANI
İshale yol açan mikroplar, ağız yoluyla vücuda girmekte ve hastalık belirtilerinin ortaya çıkması birkaç günü bulmaktadır. Ancak çok miktarda mikrop alınması durumunda 1-2 saat içinde de hastalık oluşabilir. Mikroplu suların içilmesi, mikrop bulaşmış yemeklerin yenmesi, mikroplu toprakların eldivensiz ellenmesi, evcil hayvanlarla temas, enfekte olmuş kişinin dışkısı, kusmuğuyla temas, enfekte çocuk oyuncakları, kirli çocuk bezi, tuvalet musluk başlarına temasla bu mikroplar vücuda girebilir. Günlük dışkılama sayısının artması, bulantı, kusma ve ateşi olan kişiler ishal yönünde araştırılır. İlk önce tam kan sayımı yapılır. Basilli dizanteride lökositoz olabilir. Dışkını mikroskobik incelemesinde lökosit, eritrosit, parazitler aranır. Ayrıca bakteriler için dışkı kültürü yapılır. Serolojik testler tanıda yardımcı olmaz.
PROGNOZ
Bazı ishaller kendiliğinden iyileşebilir. Birçoğu tedavi gerektirir. Zamanında tedavi edilirse hastalar genellikle iyileşir.
TEDAVİ
İshal çok hafif olabileceği gibi vücutta ileri derecede su kaybına neden olabilir. Baş dönmesi, ayağa kalkınca göz kararması, idrar azalması, aşırı susuzluk hissi gibi durumlar görülebilir.
Mikrobik ishallerin temel tedavisi kaybedilen sıvının yerine konmasıdır. Bu ağızdan elektrolitli sıvıların alınması (temiz su, ayran, madensuyu) şeklinde veya damardan serum verilmesi şeklinde olabilir. Ayrıca etken mikroba yönelik antibiyotik verilir. Muz, patates, elma yenilebilir; ancak çiğ sebze-meyve, gaz yapıcı yiyeceklerden tüketilmemelidir.
KOMPLİKASYONLAR
Tedavi edilmeyen hastaların sıvı ve elektrolit kaybından dolayı tansiyonları düşebilir. Nadiren de olsa ileri derecede sıvı kayıplarında böbrek yetmezliği gelişebilir. Ayrıca kanlı ishal vakalarında barsak kanamaları ve barsak delinmeleri, kansızlık görülebilir.
KORUNMA
İshalli kişiler yiyecek hazırlamamalıdır. Ayrıca bu kişilerin kullandığı havlu, diş fırçası, mutfak gereçleri kullanılmamalıdır.
Özenli el yıkamayla büyük oranda ishalden korunulabilir;
Mikrobik ishaller, dünyanın her yerinde sık görülür. Az gelişmiş ülkelerde beslenme bozukluğu nedeniyle özellikle çocuklarda ciddi sonuçlar doğurabilir. Gelişmiş toplumlarda da yaşlılar ve vücut direnci düşük kişilerde ağır seyredebilir.
İshal kavun, incir gibi gıdaların yenmesinden sonra oluşabileceği gibi viral, bakteriyel, parazitik barsak infeksiyonları sonucu oluşabilir.
BELİRTİLER
İshal; kişinin günlük dışkılama sayısının artması, kıvamının sulu olması, kanlı ve sümüksü olmasıyla anlaşılır.
İshal ağrısız olabildiği gibi mide krampları, bulantı, kusma, karın ağrısı, ateşle birlikte olabilir. Herhangi bir bakterinin yiyecek içinde çoğalması ile açığa çıkan toksinin alınması ile ishal erken başlayabilir (8–14 saat ). Bakteri, besinle birlikte alınıp barsakta çoğalırsa hastalık yapma süresi daha uzar.
Salmonella, Shigella, Yersinia gibi bakterilerin hastalıklarında ateş olabilir.
İshal kanlı, mukuslu ve karın ağrısı ile birlikte ise basilli dizanteri veya amipe bağlı olduğu düşünülebilir.
10 günden uzun süren ishallerde daha çok paraziter hastalıklar düşünülmelidir.
Birçok antibiyotik de ishal nedeni olabilir.
TANI
İshale yol açan mikroplar, ağız yoluyla vücuda girmekte ve hastalık belirtilerinin ortaya çıkması birkaç günü bulmaktadır. Ancak çok miktarda mikrop alınması durumunda 1-2 saat içinde de hastalık oluşabilir. Mikroplu suların içilmesi, mikrop bulaşmış yemeklerin yenmesi, mikroplu toprakların eldivensiz ellenmesi, evcil hayvanlarla temas, enfekte olmuş kişinin dışkısı, kusmuğuyla temas, enfekte çocuk oyuncakları, kirli çocuk bezi, tuvalet musluk başlarına temasla bu mikroplar vücuda girebilir. Günlük dışkılama sayısının artması, bulantı, kusma ve ateşi olan kişiler ishal yönünde araştırılır. İlk önce tam kan sayımı yapılır. Basilli dizanteride lökositoz olabilir. Dışkını mikroskobik incelemesinde lökosit, eritrosit, parazitler aranır. Ayrıca bakteriler için dışkı kültürü yapılır. Serolojik testler tanıda yardımcı olmaz.
PROGNOZ
Bazı ishaller kendiliğinden iyileşebilir. Birçoğu tedavi gerektirir. Zamanında tedavi edilirse hastalar genellikle iyileşir.
TEDAVİ
İshal çok hafif olabileceği gibi vücutta ileri derecede su kaybına neden olabilir. Baş dönmesi, ayağa kalkınca göz kararması, idrar azalması, aşırı susuzluk hissi gibi durumlar görülebilir.
Mikrobik ishallerin temel tedavisi kaybedilen sıvının yerine konmasıdır. Bu ağızdan elektrolitli sıvıların alınması (temiz su, ayran, madensuyu) şeklinde veya damardan serum verilmesi şeklinde olabilir. Ayrıca etken mikroba yönelik antibiyotik verilir. Muz, patates, elma yenilebilir; ancak çiğ sebze-meyve, gaz yapıcı yiyeceklerden tüketilmemelidir.
KOMPLİKASYONLAR
Tedavi edilmeyen hastaların sıvı ve elektrolit kaybından dolayı tansiyonları düşebilir. Nadiren de olsa ileri derecede sıvı kayıplarında böbrek yetmezliği gelişebilir. Ayrıca kanlı ishal vakalarında barsak kanamaları ve barsak delinmeleri, kansızlık görülebilir.
KORUNMA
İshalli kişiler yiyecek hazırlamamalıdır. Ayrıca bu kişilerin kullandığı havlu, diş fırçası, mutfak gereçleri kullanılmamalıdır.
Özenli el yıkamayla büyük oranda ishalden korunulabilir;
- Yemek hazırlamadan önce
- Çiğ ve hazır yiyecekleri tutmadan önce ve sonra
- Yemek yemeden önce
- Tuvaletten çıktıktan sonra
- Çocuk bezi değiştirildikten sonra
- Toprakla temastan sonra
- Evcil hayvanlarla oynadıktan sonra en az 10 saniye sabun ve suyla eller iyice yıkanmalıdır. Çiğ yiyecekler için kullanılan mutfak gereçleri temiz tutulmalıdır. Yiyecekler iyice pişirilmelidir. Yemekler pişirildikten sonra bir saat içinde buzdolabına konulmalıdır. Çiğ sebze ve meyve yemeden önce iyice yıkanmalıdır. Yiyecekler böcek, kemirici ve diğer hayvanlardan korunmalıdır. Temiz su kullanılmalıdır.
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
